"Baboy Damo sa Gabi ng Dilim"

Hindi ako naniniwala sa mga kwento-kwento noon. Para sa akin, kathang-isip lang ‘yung mga aswang, manananggal, at kung anu-ano pang nilalang na panakot ng matatanda. Pero nagbago lahat 'yon nang minsang umuwi ako sa probinsya ng lola ko sa Mindoro, isang gabi ng walang buwan. Tahimik ang lugar, parang laging may tinatagong sikreto ang paligid. Ang mga matatanda, tahimik lang kung magkwento. Pero lagi silang may paalala: “Pag sumapit ang alas-diyes ng gabi, huwag ka nang lalabas. At kung makarinig ka ng baboy damo, isara mo ang bintana at huwag na huwag kang sisilip.” Natural, curious ako. Bakit baboy damo? Diba gubat lang ang tirahan n’un? No’ng gabing ‘yon, sakto alas-diyes, narinig ko ang mga aso na tahol nang tahol. Ibang klase ‘yung tahol nila—hindi galit, kundi takot. Nung una, inisip ko baka may ahas o magnanakaw. Pero maya-maya pa, may narinig akong kaluskos mula sa kawayanan sa likod ng bahay. Dug-dug... Dug-dug... Parang unti-unting lumalapit ang mga yabag. Tapos, bigla kong narinig 'yon—ang malalim at pigil na ungol ng isang hayop. Parang baboy damo, pero may kung anong kakaiba. Mas mabigat, mas gutom. Lumapit ako sa bintana, pero tanda ko ang bilin. Kaya sinilip ko lang nang konti sa siwang ng kurtina. Doon ko siya nakita. Hindi siya ordinaryong baboy damo. Sobrang laki niya—halos kasing laki ng baka. Maitim ang balahibo, punong-puno ng putik at dugo. Ang mata niya, pula. Hindi pula na parang sinag ng ilaw—pula na parang may apoy sa loob. At 'yung ngipin... matutulis, parang pang-ahit. Akala ko hayop lang talaga siya. Hanggang sa tumingin siya diretso sa kinatatayuan ko. Tumingin siya—hindi gaya ng hayop, kundi gaya ng tao. At doon ko nakita. Sa likod ng mga puno, may mga bakas ng paa. Hindi paa ng hayop... kundi paa ng tao. At isa pa—wala siyang anino. Napaatras ako sa takot. Pumikit at nagdasal nang paulit-ulit. Ilang minuto lang ‘yun, pero pakiramdam ko oras ang lumipas. Pagdilat ko, wala na siya. Tahimik na uli. Pero narinig ko ang lola kong bumulong mula sa kabilang silid: "‘Pag ganyan ang nakita mo... 'wag kang magsalita sa kahit sino sa loob ng tatlong araw. Baka akalain niyang inaamoy mo siya. At kapag inamoy ka niya... susundan ka niya kahit saan ka magpunta." Hanggang ngayon, kahit bumalik na ako sa Maynila, may mga gabi pa rin na naririnig ko ‘yung tahol ng aso… at ungol ng baboy damo sa labas ng bintana.